Talitha van der Spek en Sjors van der Mark
Dit zaterdagmiddagconcert wordt verzorgd door Talitha van der Spek en Sjors van der Mark
Kent u de term ‘hoofse liefde’ nog? In de Occitaanse poëzie uit de 12e en 13e eeuw (Zuid-Frankrijk) werd de vrouw als onbereikbaar ideaal bewonderd. Zij, en het verlangen naar haar, werden op verheven manieren beschreven; lichamelijk werd het eigenlijk zelden. Deze hoofse liefde, die alleen in de hogere kringen werd gebezigd, ontstond onder andere doordat er veel gearrangeerde huwelijken waren en er nogal wat mensen verliefd werden op de partner van een ander. De hoofse poëzie werd geacht een uitlaatklep voor de fysieke lusten te zijn. Toch bleek dat niet altijd afdoende…
De Zuid-Franse schrijvers van de gedichten en liederen in die tijd heetten ‘troubadours’. Zij hebben een ruime eeuw de poëzie en de muziek gedomineerd: ze waren werkelijk sterren, reisden van hof naar hof, speelden daar hun ridder-ballades en lofzangen op de vrouw, en werden vorstelijk betaald.
Pais, de naam van ons duo, betekent ‘land’. In de middeleeuwen was er in Zuid-Frankrijk, Spanje en Italië veel uitwisseling op kunstzinnig en intellectueel gebied door troubadours, Christenen, Joden en Arabieren. De poëtische taal van Zuid-Frankrijk, het Occitaans, nauw verwant aan het Catalaans, werd tot in Italië gebruikt: Dante Alighieri overwoog zelfs zijn Divina Commedia in het Occitaans te schrijven. In Spanje leefden de verschillende groepen naast elkaar. Probeer het u eens voor te stellen: als je daar door de straten van bijvoorbeeld Barcelona liep, dan moeten daar Arabische melodieën, Joodse voorzang, Christelijk gregoriaans en de troubadours-liederen naast elkaar geklonken hebben. Het is hoorbaar in de muziek uit die tijd dat die stijlen elkaar beïnvloed hebben. Uiteindelijk werd deze uitwisseling verstoord door de Albigenzer oorlogen (1209-1229) in het Occitaanse gebied waarbij alle troubadours gedood of verjaagd werden, en de verdrijving van alle Joden en Moslims uit Spanje (1492), beide door de Rooms-Katholieke kerk. Desalniettemin leefde hun invloed voort in o.a. Italië, waar de Renaissance ontstond, mede door de invloed van de troubadours.
Wij spelen vandaag voor u een programma met muziek uit de middeleeuwen, renaissance en vroeg-barok uit Frankrijk, Spanje en Italië. We hebben beide een achtergrond in de klassieke muziek, maar spelen ook verschillende moderne stijlen en instrumenten. We hebben de vrijheid genomen om de melodieën en teksten van weleer te vorm te geven vanuit wie wij zijn, musici in de huidige tijd. Zo brengen we, net als toen, verschillende stijlen en invloeden samen.
Talitha studeerde zang aan het Conservatorium van Amsterdam bij Margreet Honig. Zij is een lyrische mezzosopraan met een flexibele stem en een grote veelzijdigheid. Ze heeft veel ervaring met oratorium, opera en liedrepertoire. Zij zingt zowel de lage altpartijen van Bach’s Passies en de Kindertotenlieder van Mahler, alsook het echte mezzo-repertoire als Carmen van Bizet en Armide van Lully. Talitha houdt van verhalen vertellen en dat is voor haar de drijvende kracht achter elk stuk muziek dat zij vertolkt.
Sjors van der Mark studeerde klassiek gitaar bij Enno Voorhorst en Marlon Titre en heeft verdere lessen gevolgd bij Pedro Mateo Gonzalez, Sabrina Vlaskalic en luitist Joachim Held. Door de focus op hedendaagse muziek begon ook de elektrische gitaar een grotere rol te spelen, waarvoor hij lessen nam bij Wiek Hijmans. Sinds die tijd kan de elektrische gitaar beschouwd worden als hoofdinstrument. Sjors sloot zijn Master of Music bij het Fontys conservatorium in Tilburg cum laude af (2017). In 2021 sloot hij de Master na Master Hedendaagse Muziek aan het conservatorium in Gent met grote onderscheiding af. Tijdens deze master lag de focus o.a. op samenwerkingen met hedendaagse componisten. De focus van eigen werk en (gelegenheids)samenwerkingen ligt op eigen compositie en improvisatie, waarbij verschillende instrumenten en diverse electronica de klankwereld verbreden.
Sjors heeft een vaste positie met elektrisch gitaar bij Orkest de Ereprijs. Het orkest speelt een grote rol in educatie door middel van projecten met conservatoria en het organiseren van de internationale Young Composers Meeting.
Verder heeft Sjors een vaste plek bij Herz Ensemble (met bas- en baritongitaar), en speelt hij regelmatig met het Doelen Ensemble. Daarnaast heeft hij gewerkt met Red Note Ensemble, en artiesten als Wiek Hijmans, Aart Strootman en Frederik Croene. Met deze ensembles heeft Sjors nauw samengewerkt met componisten James Dillon, Kate Moore, Peter-Jan Wagemans en anderen.