Casper Struijk
Dit lunchconcert wordt verzorgd door organist Casper Struijk.
Het concertprogramma is een voorbeeld van een mogelijk concert dat in de 18e eeuw in Nederland gegeven had kunnen worden, tijdens de bespelingen buiten de godsdienstoefeningen. Dit concert dient om de luisteraars mee te nemen in de belevingswereld van de luisteraars van die tijd. Een concert begon vaak met een introductie, een feestelijke opening, dat geïmproviseerd werd door de organist. In deze improvisatie laat ik typische 18e-eeuwse gebruiken en geluiden horen. De organist speelde tijdens de bespelingen dikwijls een psalm of een geestelijk of vaderlands lied. Psalm I is afkomstig uit De muzicale zangwyzen van het boek der Psalmen, nevens de gezangen by de Hervormde Kerk van Nederland in gebruik: volgens de Nieuwe Dichtmaat en naar de tegenwoordige Zingwyze ingericht; om te dienen zo wel voor de stem, als tot gebruik voor muzikale Instrumenten van George Neuman. Het is niet duidelijk wanneer Neuman precies geleefd heeft, maar zijn boek is uitgegeven in 1776. Verder weten we dat hij een klavierspeler was in Amsterdam en dat hij als een van de beste spelers van zijn tijd werd gezien in het land. In zijn koraalboek geeft hij uitgebreide instructies over het spelen van de psalm(begeleiding). Samen met andere bronnen wil ik laten horen hoe de psalm(begeleiding) van de 18e eeuw klonk. Vervolgens speel ik een sonate van P. Pool, iets meer serieuze muziek, dat typisch is voor die tijd. Als laatste klinkt er een muzikale schildering, iets dat eveneens typisch was voor die tijd. Deze muziek, waarin allerlei nabootsingen centraal stonden, dienden als puur vermaak. Joachim Hess schrijft in zijn Over de vereischten in eenen organist dat de organist moet proberen ‘zoo veel mogelijk te weten, of onder de hoorders, ook kenners der Muzijk zich bevinden, daar men voor dezulken, meer het kunstige der orgelspeelkunde ten toon spreidt. De anderen zoekt men meer door natuurnabootzende en allerlei strelende geluiden, te vermaken.’ Deze nabootsingen waren bijna altijd improvisaties. J.H. Knecht is een van de weinigen geweest die een dergelijk stuk genoteerd heeft. De titel en de beschrijving van het stuk is vertaald naar het Nederlands, zoals het in de 18e eeuw in Nederland zou hebben gestaan in een programma.
- Introduktie – Casper Struijk (2004)
- Psalm I – George Neuman (18e eeuw)
- Sonate I – Philippus Pool (1709-1795):
- Andante
- Allegro
- Andante
- Menuet
- De door onweder verstoorde verrukking der herders – Justin Heinrich Knecht (1752-1817)
- De verrukking der herders, uitgedrukt in aangename en veelal afwisselende gezangen;
- De geleidelijke nadering des onweders, zich aankondigende met een verre donderslag en zwoele lucht (uitgedrukt met bedompte harmonieën), daar benevens de opgewekte gezangen der herders verstoort;
- Het hevig uitbreken des onweders zelven, waarbij de gezangen der herders, welke reeds in klaagzangen veranderd waren, verscheidene malen te beluisteren zijn;
- De langzame terugtrekking des onweders, en de daaropvolgende opheldering der lucht;
- Tenslotte, het vervolg en afsluiting der eerder onderbroken aangename herdersgezangen.
Dit concert is onderdeel van de serie lunchconcerten in de zomer waarin we jong muzikaal talent een podium bieden in de Sint-Jan